«Τοξικότητα» στο χώρο εργασίας

Η τοξικότητα στο χώρο εργασίας καλλιεργείται κάθε φορά που εκδηλώνεται μια αρνητική συμπεριφορά. Συμπεριφορές όπως ο εκφοβισμός, η ταπείνωση, οι διακρίσεις, η έλλειψη σεβασμού, η παρενόχληση, η ανεπάρκεια των ηγετών να παρέχουν υποστήριξη στους εργαζόμενους, δημιουργούν ένα επιβλαβές και δυσάρεστο κλίμα για τους/τις εργαζόμενους/νες. Ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων, καθώς και στην απόδοση τους.
Μοιράζομαι εδώ κάποιες μόνο από τις ιστορίες που μου έχουν μεταφέρει σχετικά με την τοξικότητα στην εργασία.

Ο Νικόλαος είναι ένας νέος γύρω στα τριάντα πέντε γεμάτος φιλοδοξίες και όνειρα για την καριέρα του. Εργάζεται σε μια πολυεθνική εταιρία όπου η διευθύντρια του τμήματός του τον κατηγορεί για λάθη που δεν έχει κάνει, τον υποτιμά συνεχώς και του αναθέτει έργα με στενά χρονικά όρια. Επίσης, συχνά του ζητάει να παρουσιάσει την πορεία του έργου στην καθιερωμένη ομαδική συνάντηση με άλλα εμπλεκόμενα στο έργο διευθυντικά στελέχη. Ενώ ο Νικόλαος αφιερώνει χρόνο και ενέργεια για την προετοιμασία, την τελευταία στιγμή αποφασίζει ότι θα κάνει η ίδια την παρουσίαση. Είναι απογοητευμένος, έχει διαμορφώσει αρνητική άποψη για τις ικανότητές του και δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τα δυνατά του σημεία. Όταν τον ρώτησα τι έχει κάνει μέχρι σήμερα για να αντιμετωπίσει την κατάσταση, μου απάντησε ότι ψάχνει για να αλλάξει δουλειά. Ούτε λόγος για «Ανατροφοδότηση προς τα πάνω»(1).
Είναι συνηθισμένο οι εργαζόμενοι να αποφεύγουν να μιλήσουν για το πρόβλημα στους/στις διευθυντές/ντριες τους ή στο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού, γιατί φοβούνται τις συνέπειες ή γιατί πιστεύουν πως και να μιλήσουν δεν θα αλλάξει κάτι, και δεν έχουν άδικο.
Επέλεξε να αξιοποιήσει τη διεργασία του coaching για να ενδυναμωθεί, να πιστέψει ξανά στον εαυτό του και να επανεξετάσει τις εναλλακτικές επιλογές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της τοξικής κατάστασης.

Η Ασπασία είναι μια γυναίκα γύρω στα πενήντα με πολύχρονη επαγγελματική εμπειρία. Είναι υπεύθυνη στο οικονομικό τμήμα μιας μικρομεσαίας ελληνικής επιχείρησης όπου ο ιδιοκτήτης της έχει τοξική συμπεριφορά. Μου εκφράζει την αναστάτωσής της όταν της φωνάζει και την κατηγορεί για τα λάθη της μπροστά σε άλλους συναδέλφους. Το άγχος της δεν της επιτρέπει να κοιμάται καλά τα βράδια, έχει συχνά πονοκεφάλους και ενοχλήσεις στο στομάχι. Η Ασπασία, διάβασε το άρθρο μου με τίτλο «Ποιος είναι ο ρόλος της εργασίας στην ψυχική υγεία και ευημερία των εργαζομένων;» (2) και ήρθε στην πρώτη συνεδρία με σκοπό να διαχειριστεί το άγχος της.

Αυτές είναι μόνο δυο από τις αμέτρητες ιστορίες τοξικότητας στο χώρο εργασίας. Πιστεύω ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις και εύκολα tips για την μετάβαση από ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον σε υγιές. Όχι μόνο οι εργαζόμενοι αλλά και τα διευθυντικά στελέχη χρειάζεται να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν ότι υπάρχει τοξικότητα στην εταιρία. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο και χρονοβόρο, όχι όμως ακατόρθωτο. Μοιράζομαι παρακάτω κάποιες καλές πρακτικές και μερικές σκέψεις μου, οι οποίες ευελπιστώ να είναι βοηθητικές και να δημιουργήσουν ευκαιρίες για συζήτηση και αναστοχασμό.

Ενέργειες σε ατομικό επίπεδο

1. Όρια. Ακούγεται συχνά τόσο από τους θεραπευτές όσο και από coaches και συμβούλους ψυχικής υγείας, ότι χρειάσεται να τεθούν όρια. Στο άρθρο μου Πώς να πω “Οχι”; (3) θα βρείτε κάποιες προτάσεις για να θέσπιση όριων με αυτοπεποίθηση και προάσπιση του προσωπικού χρόνου και χώρου.
2. Υποστήριξη. Από ποιους/ες μπορείτε να ζητήσετε υποστήριξη; Μπορείτε να μιλήσετε με έμπιστους συναδέλφους, φίλους ή μέλη της οικογένειας ή αναζητήστε επαγγελματική βοήθεια από έναν ψυχολόγο ή σύμβουλο, σκεφτείτε να συμμετάσχετε σε ομάδες υποστήριξης.
3. Φροντίδα εαυτού. Πόσο τακτικά κάνετε διαλείμματα από την εργασία; Η καθημερινή σωματική άσκηση και η υγιεινή διατροφή είναι μέσα στις συνήθειες σας; Κοιμόσαστε τουλάχιστον επτά ώρες την ημέρα; Η φροντίδα του εαυτού είναι ουσιαστική για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων.
4. Δικαιώματα. Ενημερωθείτε για τα εργασιακά σας δικαιώματα και τις πολιτικές που εφαρμόζει η εταιρία σας σε περιπτώσεις διακρίσεων ή παρενόχλησης.
5. Αποχώρηση. Όταν έχετε κάνει τις προσπάθειες σας και η κατάσταση δεν βελτιώνεται, αναζητήστε ένα άλλο εργασιακό περιβάλλον.

Ενέργειες σε εταιρικό επίπεδο
Ως εργαζόμενος/η ενδεχομένως να έχετε μικρή επιρροή στα παρακάτω, ωστόσο αξίζει να κάνετε τις προτάσεις σας. Εάν είστε ιδιοκτήτης εταιρίας ή διευθυντικό στέλεχος και έχετε εντοπίσει δείγματα τοξικότητας, αξίζει να σκεφτείτε πως μπορείτε να αξιοποιήσετε κάποιες από τις παρακάτω στρατηγικές.

1. Πολιτικές και Διαδικασίες. Υπάρχουν ξεκάθαρες πολιτικές κατά των διακρίσεων, του εκφοβισμού και της παρενόχλησης; Μέσα από ποια διαδικασία θα αναφέρει ένα άτομο την ύπαρξη τοξικής συμπεριφοράς μέσα στην εταιρία;
2. Εκπαίδευση. Για την ευαισθητοποίηση όλων των εργαζόμενων σχετικά με την τοξικότητα, μπορείτε να οργανώσετε ημέρες ενημέρωσης και εκπαίδευσης, ώστε να καλλιεργήσετε μια κουλτούρα σεβασμού και συμπερίληψης. Επίσης, η εκπαίδευση των ηγετών ως πρότυπα επαγγελματικής συμπεριφοράς αλλά και για να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τοξικές συμπεριφορές, μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση τέτοιων συμεριφορών.
3. Ανοιχτή Επικοινωνία. Πόσο ενθαρρύνετε την ανοιχτή επικοινωνία και την ανατροφοδότηση; Πόσο άνετα αισθάνονται οι εργαζόμενοι να εκφράζουν τις ανησυχίες τους;
4. Υποστήριξη. Προσφέρετε στους ανθρώπους σας πρόσβαση σε συμβουλευτικές υπηρεσίες και προγράμματα βοήθειας, coaching, mentoring και δημιουργήστε μια κουλτούρα όπου η ψυχική υγεία είναι προτεραιότητα. Θυμηθείτε ότι η αλλαγή δεν είναι μια γραμμική διαδικασία και περνάει από κάποια στάδια, αν αναρωτιέστε Πώς να προετοιμάσω τους εργαζόμενους για την αλλαγή που έρχεται;.(4), διαβάστε το σχετικό άρθρο.

Η μετάβαση από ένα τοξικό σε ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον είναι αποτέλεσμα καλής προετοιμασίας, συνεχούς προσπάθειας και δέσμευσης από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

1, 2, 3, 4 https://coachinginaction.gr/–>άρθρα